Bouwunie reikt dit jaar voor de eerste keer een award uit voor de kmo-vriendelijkste bouwgemeente van Vlaanderen.

Na een analyse van de overheidsopdrachten van de voorbije jaren en een beoordeling door de aannemers kwam de gemeente Westerlo uit de provincie Antwerpen als winnaar uit de bus.

Met deze erkenning zet Bouwunie, die de zelfstandigen en kmo's in de bouwsector vertegenwoordigt, de stad of gemeente in de kijker waar men het sterkst inzet op het toegankelijk maken van overheidsopdrachten voor bouwkmo's.

"We willen de nood aan openbare aanbestedingen op maat van bouwkmo's onder de aandacht brengen", zegt gedelegeerd bestuurder Jean-Pierre Waeytens.

Vlaams Viceminister-president Bart Somers overhandigde gisterenavond de award aan burgemeester Guy Van Hirtum en schepen Filip Verrezen tijdens het evenement 'Bouwunie op de Afspraak'. Foto rr.

Meer aandacht voor bouw- en elektrokmo's

De overheid is een belangrijke opdrachtgever van bouwwerken, zowel op lokaal, Vlaams als federaal niveau. Overheidsopdrachten nemen in de bouw ongeveer 29 procent van de totale activiteiten in.

In principe mag enkel de erkende aannemer overheidsopdrachten uitvoeren. Deze erkenning wordt onderverdeeld in 8 klassen. Alleen bouwbedrijven die over de juiste erkenning beschikken, kunnen inschrijven. Hoe hoger de klasse, hoe zwaarder de toelatingsvoorwaarden voor de erkenning.

Bouwunie en Nelectra, de federatie voor de elektrosector, pleiten al langer bij de overheden om bij hun aanbestedingen ook oog te hebben voor de kleinere werken.

"We vragen om voor voldoende opdrachten te zorgen die ook toegankelijk zijn voor de bouwkmo's. Het zijn vooral de 'kleinere' opdrachten, die onder de 500.000 euro blijven, die interessant zijn", zegt Jean-Pierre Waeytens.

"Grote opdrachten kunnen opgesplitst worden in kleinere loten. Hoe groter de opdracht, hoe hoger de erkenning moet zijn en dat is niet altijd haalbaar voor kmo's. Besturen hebben de neiging om opdrachten te bundelen in de hoop om zo goedkopere contracten te kunnen binnenhalen en één enkel aanspreekpunt te hebben.

Het gevolg is dat de klasse verhoogt, en bijgevolg ook de toelatingsvoorwaarden uitgebreider worden waardoor vooral grote en vaak internationale bouwgroepen nog kunnen deelnemen. Hierdoor worden de kmo-bedrijven gedwongen om te werken in onderaanneming voor de grotere bouwbedrijven."

"Ook de elektrosector is per definitie een kmo-sector en terwijl er vaak met veel trots wordt gewezen op de belangrijke rol die kmo's hebben in de lokale tewerkstelling, wordt dit nog te weinig naar waarde geschat in openbare aanbestedingen.

De kmo-installatiebedrijven zijn een zeer geschikte partner bij overheidsopdrachten omwille van hun knowhow, expertise, stabiliteit, persoonlijk contact en lokale verankering", benadrukt Viviane Camphyn, gedelegeerd bestuurder van Nelectra.

Recent trok Nelectra nog aan de alarmbel toen een aanbesteding voor zonnepanelen op sociale woningen zo werd opgesteld dat slechts één grote speler of consortium gekozen kan worden, waardoor kmo's quasi niet kunnen meedingen. "Dit is te betreuren, want kmo's worden zo gedwongen te werken als onderaannemer ", aldus Viviane Camphyn.

Uit een cijferanalyse blijkt dat het aantal bouwgerelateerde overheidsopdrachten de voorbije vijf jaar met een vijfde is afgenomen. De grootste daling is vast te stellen bij de kleinschalige opdrachten, die vaak net het meest interessant zijn voor de bouwkmo's.

Steun van minister Somers

Vlaams Viceminister-president en minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers steunt de oproep van Bouwunie en riep de lokale besturen reeds op om lokale ondernemingen meer te betrekken bij de relanceprojecten.

De minister lanceerde hiervoor een aantal concrete voorstellen zoals het opsplitsen van grote opdrachten in kleinere loten en het verkorten van de betalingstermijnen waar mogelijk.

"Uit cijfers blijkt dat slechts één op twee kmo's intekent op overheidsopdrachten. Kleinere bedrijven maken te vaak geen kans als een overheidsopdracht in de markt wordt gezet. Een lokaal bestuur kan nochtans enkele zaken doen om dit te veranderen.

Denk aan het opdelen van de overheidsopdracht in verschillende deelopdrachten of het minder laten doorwegen van de prijscriteria en meer nadruk leggen op betere dienstverlening.

We gaan lokale besturen uiteraard nergens toe verplichten, maar we gaan hen wel beter begeleiden om lokale bedrijven meer kansen te geven. Dat zou een win-win kunnen zijn, lokale kmo's gaan er op vooruit en het economisch weefsel van de stad wordt versterkt", aldus Bart Somers.

Westerlo geeft goede voorbeeld

Om de winnaar te kiezen werd gestart met objectief cijfermateriaal over de openbare aanbestedingen van Tender Experts.

Jean-Pierre Waeytens: "We hebben gekeken naar het aantal opdrachten in de erkenningsklassen van 1 tot en met 3, dat zijn de zogenaamde 'kleinere' overheidsopdrachten tot 500.000 euro en naar de mate waarin grotere opdrachten worden opgesplitst.

Met dit cijfermateriaal maakten we een longlist waarbij we ook rekening hielden met de verhouding in aantal inwoners. Op deze manier konden we zowel grote als kleine gemeenten, centrumsteden en andere steden op een gelijkwaardige basis met elkaar vergelijken.

Die longlist hebben we vervolgens via een bevraging laten beoordelen door onze leden die werken voor openbare besturen. De criteria waren: een correcte budgettering, het opsplitsen in opdrachten waar mogelijk, kmo-vriendelijke selectiecriteria, correcte betaling, vlotte communicatie, parkeerbeleid en een goede afhandeling van vergunningen."

Westerlo kwam als winnaar uit de bus.

Burgemeester Guy Van Hirtum en Filip Verrezen, schepen van openbare werken en economie, zijn blij verrast met de erkenning, maar begrijpen wel waarom hun gemeente zowel objectief als subjectief goede punten scoort.

"We hebben de voorbije jaren bijzonder hard ingezet op nieuwbouw, renovatie en onderhoud en vernieuwing van infrastructuurwerken", aldus schepen Filip Verrezen.

"Zo hebben we geïnvesteerd in vier nieuwe scholen, de uitbreiding van onze bibliotheek en polyvalente zaal en recent nog de vernieuwing van de stoep in een volledige woonwijk. Onze aanbestedingen gebeuren meestal ook gefaseerd, en we werken graag samen met lokale aannemers.

Dat is goed voor de lokale economie en het zorgt voor een vlotte communicatie, meestal zijn de werfleiders ook mensen uit onze regio."

De burgemeester geeft aan in de toekomst te blijven investeren mét focus op de kmo-bedrijven.

Guy Van Hirtum: "We plannen op korte termijn nog diverse duurzaamheidsinvesteringen zoals het vernieuwen van ramen en het plaatsen van extra isolatie en zonnepanelen.

Dat zullen ook weer aanbestedingen zijn die toegankelijk zijn voor de kmo's. Ook voor de vaste onderhoudscontracten doen we beroep op de lokale bouwbedrijven.

We staan steeds voor een open communicatie en een correcte betaling van de facturen. Dat maakt het ook voor de aannemers fijn om met ons samen te werken. We zijn trots dat deze inspanningen nu ook worden erkend door de bouwbedrijven zelf."

Bouwunie hoopt dat deze nieuwe award, die vanaf nu jaarlijks wordt toegekend, andere steden en gemeenten zal inspireren om bij hun aanbestedingen rekening te houden met de lokale bouwkmo's.'